Larwa
Larwa (łac. larva – maska, widmo, lm larvae) – postać i stadium rozwoju postembrionalnego (młodocianego) zwierzęcia, charakteryzujące się możliwością wzrostu, często różniące się anatomicznie, fizjologicznie i ekologicznie od postaci dojrzałej osobników tego samego gatunku. Występuje powszechnie w rozwoju bezkręgowców, ryb i płazów.
Różne typy larw chrząszczy
Spis treści
1 Charakterystyka ogólna
2 Typy larw
3 Owady
4 Płazy
5 Zobacz też
6 Przypisy
7 Bibliografia
Charakterystyka ogólna |
Stadium larwalne występuje w rozwoju osobniczym zwierząt, które składają jaja o ilości żółtka niewystarczającej do pełnego rozwoju od zarodka do postaci dojrzałej płciowo. Osobnik młodociany w postaci larwy może samodzielnie pobierać pokarm ze środowiska. Często może też realizować ekspansję terytorialną gatunku. Larwy mają narządy cenogenetyczne, czyli specyficzne dla zarodka, nieprzydatne w życiu osobnika dorosłego, nazywane narządami larwalnymi[1], oraz dobrze wykształcone narządy gębowe. Zwykle nie rozmnażają się – wyjątkiem są występujące u niektórych gatunków zjawiska pedogenezy i neotenii. Niektóre larwy tylko nieznacznie różnią się od postaci dorosłych, a u innych różnice w budowie, trybie życia, a często także zajmowanego środowiska są na tyle duże, że w wielu przypadkach formy larwalne opisywano jako odrębne gatunki, np. leptocefale.
W dalszym etapie rozwoju osobniczego następuje przeobrażenie (metamorfoza), podczas którego zanikają narządy larwalne.
Typy larw |
Larwa traszki grzebieniastej
Larwa motyla Lycaena phlaeas (Czerwończyk żarek)
Rozróżnia się wiele typów form larwalnych, charakterystycznych dla poszczególnych grup systematycznych. U niektórych gatunków może istnieć więcej niż jedno stadium larwalne.
| Nazwa larwy | Grupa |
|---|---|
akantella[2] | kolcogłowy |
akantor[3] | kolcogłowy |
| aksolotl | ambystoma meksykańska |
aktinotrocha[4] | kryzelnice |
| aktinula | niektóre stułbiopławy |
| amfiblastula | gąbki |
aurikularia (usznica, uszatka) | strzykwy |
bipinnaria (dwurzęsica)[3] | rozgwiazdy |
brachiolaria (ramienica)[2] | rozgwiazdy |
celoblastula[5] | gąbki |
| cerkaria | przywry wnętrzniaki |
| czerw | wiele błonkoskrzydłych i muchówek |
| dipleurula | szkarłupnie i półstrunowce |
doliolaria (witellaria) | strzykwy |
| drutowiec | sprężykowate |
echinopluteus (pluteus) | jeżowce i niektóre wężowidła |
| efyra | krążkopławy |
| gąsienica | motyle |
| glochidium | skójkowate |
| kijanka | płazy bezogonowe |
koracidium[3] | tasiemce |
| larwa Desora | wstężnice |
| larwa Ivaty | wstężnice |
| larwa Gotta | wirki |
| larwa Schmidta | wstężnice |
| larwa Müllera | wirki |
| larwa Pandory | lejkogębce |
| leptocefal | węgorze |
| metacerkaria | przywry wnętrzniaki |
| metatrochofora | jedna z form larwalnych u wieloszczetów |
mikrofilaria[3] | nicienie z rodziny Filariidae |
miracidium (dziwadełko) | przywry wnętrzniaki |
nimfa (ostatnie stadium) | jętki, krótkoczułkowe, pluskwiaki, ważki, pajęczaki |
| ofiopluteus | wężowidła |
| parenchymula | gąbki |
| pędrak | chrząszcze |
pilidium (pillidium) | wstężnice |
| planula | większość stułbiopławów |
plerocerkoid[6] | tasiemce |
| pływik | wiele skorupiaków |
procerkoid[2] | tasiemce |
| redia | przywry wnętrzniaki |
| sporocysta | przywry wnętrzniaki, apikompleksy |
stomoblastula[5] | gąbki |
| ślepica | minogi |
| tornaria | jelitodyszne |
| trochofora | niektóre mięczaki, pierścienice |
wągier[2] | tasiemce |
weliger (żeglarek) | większość mięczaków |
| żywik | dziesięcionogi |
Owady |
Larwy owadów o przeobrażeniu zupełnym nie są podobne do imagines, podczas gdy większość larw owadów o przeobrażeniu niezupełnym przypomina postać dorosłą danego gatunku[1].
Oligopodialna larwa ważki żagnicy sinej
W zależności od etapu opuszczenia jaja, co wiąże się z liczbą odnóży, wyróżnia się[1]:
- larwy oligopodialne,
- larwy polipodialne,
- larwy postoligopodialne,
- larwy protopodialne,
- larwy apodialne (larva apodia) – larwy bez odnóży, występują m.in. u muchówek i błonkówek.
Inne nazwy stosowane w entomologii, uwzględniające kształt larwy lub sposób życia:
- larwy kampodeowe (kampodealne),
- larwy pędrakowate (scarabeiformes) (zobacz pędrak),
- larwy gąsienicokształtne (euricikształtne),
- ośliczkowate larwy omarlicowatych (Silphidae),
- larwy cyklopoidalne pasożytniczych błonkówek.
Płazy |
Larwa płazów nazywana jest kijanką. Wyróżnia się dwa jej typy: larwę limnofilną charakterystyczną dla wód stojących (np. u traszek) oraz larwę reofilną charakterystyczną dla wód płynących (np. u salamandry).
Zobacz też |
- poczwarka
Przypisy |
↑ abc Józef Razowski: Słownik entomologiczny. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1987. ISBN 83-01-07907-X.
↑ abcd Drugie stadium.
↑ abcd Pierwsze stadium.
↑ Zoologia : bezkręgowce. T. 1. Red. nauk. Czesław Błaszak. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009. ISBN 978-83-01-16108-8.
↑ ab Niektórzy autorzy uznają stadium celoblastuli i stomoblastuli za stadium zarodkowe (Czesław Jura: Bezkręgowce : podstawy morfologii funkcjonalnej, systematyki i filogenezy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007. ISBN 978-83-01-14595-8.)
↑ Trzecie stadium.
Bibliografia |
- Biologia. Multimedialna encyklopedia PWN Edycja 2.0. pwn.pl Sp. z o.o., 2008. ISBN 978-83-61492-24-5.
- Mały słownik biologiczny. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1972.
Czesław Jura (red.): Biologia rozwoju owadów, PWN, Warszawa 1988.- Aleksander Rajski: Zoologia. T. 1: Część ogólna B. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1986. ISBN 83-01-06182-0.
- Józef Razowski: Słownik entomologiczny. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1987. ISBN 83-01-07907-X.
