Zystkmt

Republic of Botswana Republika Botswany
Flaga Botswany Herb Botswany
Dewiza: (tswana) Pula (Deszcz)
Hymn: Fatshe leno la rona (Błogosławiony niech będzie ten szlachetny kraj)
Język urzędowy	angielski, tswana
Stolica	Gaborone
Ustrój polityczny	republika
Głowa państwa	prezydent Mokgweetsi Masisi
Szef rządu	prezydent Mokgweetsi Masisi
Powierzchnia  • całkowita  • wody śródlądowe	46. na świecie 581 730[a] km² 15 000 km² (2,5%)
Liczba ludności (2017)  • całkowita   • gęstość zaludnienia	144. na świecie 2 180 000[1] 4 osób/km²
PKB (2017)  • całkowite   • na osobę	17,2 mld[1]USD 7877[1]USD
PKB (PSN) (2017)  • całkowite   • na osobę	38,9 mld[1]dolarów międzynar. 17 828[1]dolarów międzynar.
Jednostka monetarna	pula (BWP)
Niepodległość	od Wielkiej Brytanii 30 września 1966
Religia dominująca	chrześcijaństwo
Strefa czasowa	UTC +2
Kod ISO 3166	BW
Domena internetowa	.bw
Kod samochodowy	RB
Kod samolotowy	A2
Kod telefoniczny	+267
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Hasło w Wikisłowniku

Botswana, Republika Botswany (ang. Republic of Botswana, tswana Lefatshe la Botswana) – państwo w południowej Afryce, bez dostępu do morza. Do 1966 Botswana była brytyjskim protektoratem pod nazwą Beczuana, dziś członek Unii Afrykańskiej. Graniczy z RPA (1840 km), Namibią (1360 km), Zimbabwe (813 km) i Zambią (ok. 0,7 km).

Największe miasta: Gaborone, Francistown, Selebi-Pikwe.

Geografia |

 Osobny artykuł: Geografia Botswany.

Botswana, położona w południowej Afryce, nie ma dostępu do morza, co sprawia, że pod wieloma względami jest ona uzależniona gospodarczo od swoich sąsiadów.

Większą część kraju zajmuje półpustynna, bezodpływowa kotlina Kalahari. Jej średnia wysokość wynosi około 800 m n.p.m. Na północy znajduje się bagienny obszar śródlądowej delty Okawango. Okresowo wody przedostają się dalej na wschód do niecki Makgadikgadi. Najważniejszą rzeką Botswany jest położona na południowo-wschodniej granicy Limpopo, gdzie koncentruje się ludność Botswany, w tym stolica kraju Gaborone.

W Botswanie panuje klimat podzwrotnikowy suchy z porą gorącą od października do marca. Opady są skąpe (od 750 mm na północy do 125 mm na południu) i nieprzewidywalne. Większość terytorium kraju porasta ciernista sawanna, a około 1% widne suche lasy (w dolinie rzeki Chobe na północy).

Historia |

Afryka Południowa w 1885: posiadłości brytyjskie, w tym protektorat Beczuana, zaznaczone na różowo

Tereny dzisiejszej Botswany pierwotnie były zamieszkiwane przez Buszmenów. Od przełomu XVI i XVII wieku zaczął na nie napływać lud Tswana, posługujący się językiem tswana z rodziny bantu.

W drugiej połowie XIX wieku rozpoczęły się walki plemienne, a także walki z Burami z Transwalu. Doprowadziło to do objęcia Botswany (nazywanej wówczas Beczuana, ang. Bechuanaland) brytyjskim protektoratem w roku 1885.

Beczuana miała być przyłączona do Kraju Przylądkowego, ale ostatecznie ten projekt upadł. W latach 50. XX wieku w Beczuanie powstały ruchy narodowowyzwoleńcze, które doprowadziły w roku 1966 do niepodległości kraju, pod nazwą Botswana. Pierwszym prezydentem został Seretse Khama. Wybrano go ponownie na dwie kolejne kadencje i zmarł pełniąc urząd 13 lipca 1980. Prezydenturę po nim objął będący wówczas wiceprezydentem Quett Masire, który uzyskał reelekcje w wyborach w 1984, 1989 i 1994. W 1998 prezydentem został Festus Mogae, który sprawował władzę do chwili ustąpienia z urzędu w roku 2008. W latach 2008–2018 urząd prezydenta sprawował Seretse Ian Khama – syn pierwszego prezydenta Seretse Khamy.

Ustrój polityczny |

Botswana widziana z kosmosu

Botswana jest parlamentarną republiką w ramach Wspólnoty Narodów. Głową państwa i szefem rządu jest prezydent wybierany w pośrednich wyborach przez Zgromadzenie Narodowe na 5-letnią kadencję. Prezydent mianuje członków rządu.

Władza ustawodawcza należy do dwuizbowego parlamentu. W wyższej izbie, doradczej 15-osobowej Izbie Wodzów (House of Chiefs) zasiada 8 wodzów najważniejszych plemion, 4 członków wybieranych co 5 lat i 3 członków wybieranych przez pozostałych 12. Niższa izba, Zgromadzenie Narodowe (National Assembly), składa się z 40 członków wybieranych w bezpośrednich wyborach na 5-letnią kadencję. Główną partią jest Demokratyczna Partia Botswany (BDP).

Podział administracyjny |

 Osobny artykuł: Podział administracyjny Botswany.

Pod względem administracyjnym Botswana podzielona jest na 9 dystryktów:

• Central


• Ghanzi


• Kgalagadi


• Kgatleng


• Kweneng


• South East


• Southern


• North East


• North West

Gospodarka |

Botswana notuje najwyższy wzrost PKB na osobę na świecie. Średni wzrost w latach 1966-1999 wyniósł ponad 9%. Ten spektakularny rozwój Botswana zawdzięcza głównie reformom gospodarczym dokonanym przez Seretse Khamę oraz wydobyciu diamentów. W chwili obecnej Botswana boryka się z epidemią AIDS: według szacunków co trzeci mieszkaniec tego państwa jest zakażony wirusem HIV.

Najwyższe zyski przynosi gospodarce Botswany górnictwo, choć większość ludności pracuje w rolnictwie. Tylko 2% powierzchni kraju stanowią grunty orne, 70% to pastwiska. Krajowa produkcja żywności rolnej jedynie w połowie zaspokaja potrzeby mieszkańców, ale kraj nie ma problemu z zapewnieniem importu brakującej żywności. Botswana jest za to znaczącym eksporterem mięsa wołowego. Uprawia się przede wszystkim kukurydzę, sorgo, orzeszki ziemne, proso zwyczajne, słoneczniki zwyczajne, rośliny strączkowe, warzywa, owoce oraz bawełnę. Z powodu suszy zmniejszyło się pogłowie bydła i owiec. W pobliżu miejscowości Orapa i Jwaneng znajdują się bogate złoża diamentów. Botswana jest największym na świecie producentem tego minerału. Dochody z jego sprzedaży stanowią 80% zysków z eksportu. W Botswanie eksploatuje się także bogate złoża niklu i miedzi.

17% terytorium kraju zajmują parki narodowe i rezerwaty dzikiej zwierzyny. Do 2013 roku istotnym elementem gospodarki była turystyka łowiecka, przychody z której szacowano na 20 mln USD rocznie. Od 1 stycznia 2014 wprowadzono jednak, z przyczyn etycznych i dla ochrony zwierzyny, zakaz polowań na terenach publicznych^[2].

Francistown

Gaborone

Ghanzi

Hukuntsi

Jwaneng

Kasane

Khwai River Lodge

Lobatse

Maun

Orapa

Palapye

Selebi-Phikwe

Shakawe

Sua Pan

Tshabong

Porty lotnicze w Botswanie

Demografia |

Grupy etniczne |

Religia |

Religia w Botswanie zdominowana jest głównie przez chrześcijaństwo (65-72%) i tradycyjne religie plemienne (6-32%)^[4]. Do mniejszych grup religijnych należą: bahaiści (0,8%), muzułmanie (0,5%) i hinduiści (0,3%)^[5]. Konstytucja Botswany gwarantuje wolność wyznania, a rząd na ogół przestrzega tego prawa w praktyce. Wszystkie organizacje, w tym grupy religijne, mają obowiązek zarejestrować się w rządzie^[6].

Obecnie większość chrześcijan należy do niezależnych Kościołów afrykańskich, głównie są to Kościoły syjonistyczne. Inne ważniejsze grupy chrześcijańskie to różne wyznania protestanckie (12%) i katolicy (4-6%). Wśród wyznań protestanckich przeważają: zielonoświątkowcy (5,6%), luteranie (1,6%), adwentyści dnia siódmego (1,5%), kongregacjonaliści (1,5%), metodyści (0,8%) i anglikanie (0,6%)^[5].

Istnieją tutaj również niewielkie wspólnoty mormonów i Świadków Jehowy.

 Osobny artykuł: Świadkowie Jehowy w Botswanie.

Święta państwowe |

Uwagi |

Przypisy |

Linki zewnętrzne |

W Wikimedia Commons znajdują się multimedia związane z tematem: Botswana

• 
  Oficjalny portal rządu Botswany (ang.) (tswana)


• World Gazetteer

p • d • e Podział administracyjny Botswany Dystrykty Central • Ghanzi • Kgalagadi • Kgatleng • Kweneng • South East • Southern • North East • North West

p • d • e Państwa Afryki Państwa Algieria • Angola • Benin • Botswana • Burkina Faso • Burundi • Czad • Demokratyczna Republika Konga • Dżibuti • Egipt • Erytrea • Eswatini • Etiopia • Gabon • Gambia • Ghana • Gwinea • Gwinea Bissau • Gwinea Równikowa • Kamerun • Kenia • Komory • Kongo • Lesotho • Liberia • Libia • Madagaskar • Malawi • Mali • Maroko • Mauretania • Mauritius • Mozambik • Namibia • Niger • Nigeria • Południowa Afryka • Republika Środkowoafrykańska • Republika Zielonego Przylądka • Rwanda • Senegal • Seszele • Sierra Leone • Somalia • Sudan • Sudan Południowy • Tanzania • Togo • Tunezja • Uganda • Wybrzeże Kości Słoniowej • Wyspy Świętego Tomasza i Książęca • Zambia • Zimbabwe Terytoria zależne Wyspa Świętej Heleny, Wyspa Wniebowstąpienia i Tristan da Cunha (Wielka Brytania) Podmioty o ograniczonym uznaniu międzynarodowym Sahara Zachodnia[1] • Somaliland[2] Integralne części państw położonych poza Afryką Ceuta (część Hiszpanii) • Isla de Alborán (część Hiszpanii) • Isla del Perejil (część Hiszpanii) • Islas Chafarinas (część Hiszpanii) • Madera (część Portugalii) • Majotta (część Francji) • Melilla (część Hiszpanii) • Peñón de Alhucemas (część Hiszpanii) • Peñón de Vélez de la Gomera (część Hiszpanii) • Reunion (część Francji)• Sokotra (część Jemenu) • Wyspy Kanaryjskie (część Hiszpanii) • Wyspy Rozproszone (część Francuskich Terytoriów Południowych i Antarktycznych) • Wyspy Selvagens (część Portugalii) ↑ obecnie okupowana przez Maroko. ↑ nieuznana niepodległość od Somalii ogłoszona 18 maja 1991

Członkostwo w organizacjach międzynarodowych p • d • e Unia Afrykańska Algieria • Angola • Benin • Botswana • Burkina Faso • Burundi • Czad • Demokratyczna Republika Konga • Dżibuti • Egipt • Erytrea • Eswatini • Etiopia • Gabon • Gambia • Ghana • Gwinea • Gwinea Bissau • Gwinea Równikowa • Kamerun • Kenia • Komory • Kongo • Lesotho • Liberia • Libia • Madagaskar • Malawi • Mali • Maroko • Mauretania • Mauritius • Mozambik • Namibia • Niger • Nigeria • Południowa Afryka • Republika Środkowoafrykańska • Republika Zielonego Przylądka • Rwanda • Sahara Zachodnia • Senegal • Seszele • Sierra Leone • Somalia • Sudan • Sudan Południowy • Tanzania • Togo • Tunezja • Uganda • Wybrzeże Kości Słoniowej • Wyspy Świętego Tomasza i Książęca • Zambia • Zimbabwe p • d • e Wspólnota Rozwoju Afryki Południowej (SADC) Angola • Botswana • Demokratyczna Republika Konga • Eswatini • Lesotho • Madagaskar • Malawi • Mauritius • Mozambik • Namibia • Południowa Afryka • Seszele • Tanzania • Zambia • Zimbabwe p • d • e Wspólnota Narodów (Commonwealth of Nations) Europa Wielka Brytania • Malta Ameryka Północna Kanada • Jamajka • Trynidad i Tobago • Barbados • Bahamy • Grenada • Dominika • Saint Lucia • Saint Vincent i Grenadyny • Antigua i Barbuda • Belize • Saint Kitts i Nevis Ameryka Południowa Gujana Azja Indie • Pakistan • Sri Lanka • Malezja • Cypr • Singapur • Bangladesz • Brunei Australia i Oceania Australia • Nowa Zelandia • Fidżi • Samoa • Tonga • Papua-Nowa Gwinea • Wyspy Salomona • Vanuatu • Tuvalu • Kiribati • Nauru Afryka Południowa Afryka • Gambia • Ghana • Nigeria • Sierra Leone • Tanzania • Uganda • Kenia • Malawi • Zambia • Botswana • Lesotho • Mauritius • Eswatini • Seszele • Namibia • Mozambik • Kamerun • Rwanda Dawni członkowie Federacja Malajska • Irlandia • Nowa Fundlandia • Tanganika • Zanzibar • Zimbabwe • Malediwy p • d • e Światowa Organizacja Handlu (WTO) Albania • Angola • Antigua i Barbuda • Arabia Saudyjska • Argentyna • Armenia • Australia • Bahrajn • Bangladesz • Barbados • Belize • Benin • Boliwia • Botswana • Brazylia • Brunei • Burkina Faso • Burundi • Chile • Chiny • Czad • Czarnogóra • Demokratyczna Republika Konga • Dominika • Dominikana • Dżibuti • Egipt • Ekwador • Eswatini • Fidżi • Filipiny • Gabon • Gambia • Ghana • Grenada • Gruzja • Gujana • Gwatemala • Gwinea • Gwinea Bissau • Haiti • Honduras • Hongkong • Indie • Indonezja • Islandia • Izrael • Jamajka • Japonia • Jordania • Kambodża • Kamerun • Kanada • Katar • Kazachstan • Kenia • Kirgistan • Kolumbia • Kongo • Korea Południowa • Kostaryka • Kuba • Kuwejt • Lesotho • Liechtenstein • Macedonia • Madagaskar • Makau • Malawi • Malediwy • Malezja • Mali • Maroko • Mauretania • Mauritius • Meksyk • Mjanma • Mołdawia • Mongolia • Mozambik • Namibia • Nepal • Niger • Nigeria • Nikaragua • Norwegia • Nowa Zelandia • Oman • Pakistan • Panama • Papua-Nowa Gwinea • Paragwaj • Peru • Południowa Afryka • Republika Środkowoafrykańska • Republika Zielonego Przylądka • Rwanda • Rosja • Saint Kitts i Nevis • Saint Lucia • Saint Vincent i Grenadyny • Salwador • Senegal • Sierra Leone • Singapur • Sri Lanka • Stany Zjednoczone • Surinam • Szwajcaria • Tanzania • Tajlandia • Tajwan • Togo • Tonga • Trynidad i Tobago • Tunezja • Turcja • Uganda • Ukraina • Urugwaj • Wenezuela • Wietnam • Wybrzeże Kości Słoniowej • Wyspy Salomona • Zambia • Zimbabwe • Zjednoczone Emiraty Arabskie • Unia Europejska, w tym poszczególne państwa członkowskie: Austria • Belgia • Bułgaria • Chorwacja • Cypr • Czechy • Dania • Estonia • Finlandia • Francja • Grecja • Hiszpania • Holandia • Irlandia • Litwa • Luksemburg • Łotwa • Malta • Niemcy • Polska • Portugalia • Rumunia • Słowacja • Słowenia • Szwecja • Węgry • Wielka Brytania • Włochy