Zystkmt

Slovenská republika Republika Słowacka
Flaga Słowacji Herb Słowacji
Hymn: Nad Tatrou sa blýska (Nad Tatrami się błyska)
Konstytucja	Konstytucja Słowacji
Język urzędowy	słowacki[1][2]
Stolica	Bratysława
Ustrój polityczny	republika (system parlamentarno-gabinetowy)
Typ państwa	państwo unitarne
Głowa państwa	prezydent Andrej Kiska
Szef rządu	premier Peter Pellegrini
Powierzchnia  • całkowita	128. na świecie 49 035 km²
Liczba ludności (2016)  • całkowita   • gęstość zaludnienia  • narody i grupy etniczne	111. na świecie 5 445 802[3] 111 osób/km² Słowacy: 80,7%[4] Węgrzy: 8,5%[4] Romowie: 2,0%[4]
PKB (2017)  • całkowite   • na osobę	94,9 mld[5] USD 17 491[5] USD
PKB (PSN) (2017)  • całkowite   • na osobę	178,6 mld[5] dolarów międzynar. 32 895[5] dolarów międzynar.
Jednostka monetarna	1 euro = 100 eurocentów (EUR, €)
Niepodległość	rozpad Czechosłowacji 1 stycznia 1993
Religia dominująca	katolicyzm
Strefa czasowa	UTC +1 – zima UTC +2 – lato
Kod ISO 3166	SK
Domena internetowa	.sk
Kod samochodowy	SK
Kod samolotowy	OM
Kod telefoniczny	+421
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Wiadomości w Wikinews
Cytaty w Wikicytatach
Hasło w Wikisłowniku

Słowacja, Republika Słowacka (słow. Slovensko, Slovenská republika^[6]) – państwo śródlądowe w Europie Środkowej. Graniczy z Austrią (106,7 km), Polską (541,1 km), Czechami (251,8 km), Ukrainą (97,8 km) oraz Węgrami (654,8 km). Łączna długość granicy lądowej wynosi 1652,2 km^[7]. Do 1993 wchodziła w skład Czechosłowacji. Od 19 stycznia 1993 r. członek ONZ, od 29 marca 2004 członek NATO, od 1 maja 2004 należy do Unii Europejskiej, a od 1 stycznia 2009 – do strefy euro. Stolicą państwa jest Bratysława, położona nad Dunajem przy granicy z Austrią i Węgrami.

Geografia |

 Osobny artykuł: Geografia Słowacji.

Tatry Wysokie

Mała Fatra

Położenie i ukształtowanie powierzchni |

Słowacja to państwo położone w Europie Środkowej, rozpościerające się na obszarze liczącym 49 034,7 km²^[8]. Terytorium Słowacji pełni funkcję pomostu między wschodem i zachodem, czyli – między byłym Związkiem Radzieckim a Europą Zachodnią oraz między północą a południem, tj. pomiędzy Skandynawią a Bałkanami^[9].

Słowacja z kosmosu

Zamek Bratysławski

Widok z Zamku Bratysławskiego na centrum Bratysławy

Koszyce, widok na miasto i teatr

Trenczyn

Słowacja znajduje się po południowej stronie wododziałowego łuku Karpat i – w niewielkiej części – na nizinach naddunajskich. Jest krajem górskim, ponieważ 61% jej powierzchni zajmują liczne pasma Karpat Zachodnich, takie jak: Tatry, Białe Karpaty, Małe Karpaty, Niżne Tatry, Rudawy Słowackie, Wielka Fatra, Mała Fatra oraz Karpat Wschodnich, takie jak: Bieszczady i Wyhorlat. Najwyższy punkt Słowacji stanowi tatrzański szczyt górski Gerlach (2655 m n.p.m.). Góry obfitują w rozległe kotliny śródgórskie, z których największe to: Kotlina Koszycka i Kotlina Liptowska. Tereny nizinne zajmują stosunkowo niewielką część powierzchni kraju. Stanowią je trzy niziny: najmniejsza Nizina Zahorska na południowo-zachodnim skraju państwa, największa Nizina Naddunajska nad Dunajem, na południu i na południowym wschodzie Nizina Wschodniosłowacka z najniższym punktem powierzchni państwa przy przecięciu rzeki Bodrog z granicą państwa (94,7 m n.p.m.).

Klimat |

Słowacja należy do strefy klimatu umiarkowanego. Pogórza północnej Słowacji charakteryzują się klimatem chłodnym^[10], natomiast niziny południowej Słowacji – ciepłym. Między tymi obszarami zaznacza się klimat umiarkowanie ciepły^[11]. Średnia roczna temperatura powietrza waha się od 6 °C do 10 °C (stycznia: od 0 °C do –6 °C; lipca: od 16 °C do 20 °C)^[12]. Ilość opadów jest dostateczna (400–1200 mm rocznie), ale na nizinach zdarzają się susze.

Flora |

Lasy, głównie iglaste i mieszane, zajmują około 40% powierzchni kraju, z największymi kompleksami leśnymi w środkowej Słowacji. Na Nizinie Naddunajskiej i na Nizinie Wschodniosłowackiej pierwotnie dominował step i lasostep, ale tereny te już dawno zostały zajęte pod rolnictwo.

Fauna |

Świat zwierzęcy Słowacji należy do krainy palearktycznej. Z racji położenia w centrum Europy fauna Słowacji jest typowa dla kontynentalnych terenów Europy Środkowej. Na skutek tego jednak, iż terytorium kraju sięga aż po Dunaj i Nizinę Węgierską, występują w niej liczne elementy panońskie (zwłaszcza stepowe) czy nawet południowoeuropejskie (bałkańskie), natomiast z uwagi na to, że większa część Słowacji ma charakter górzysty i w dużej mierze jest pokryta lasami w faunie tego obszaru występuje szereg gatunków pochodzenia północnego (borealnego).

Spośród kręgowców występują na terenie Słowacji 3 gatunki z rodziny minogowatych. Na 61 stwierdzonych gatunków ryb jest 45 żyjących w wodach płynących, 9 w wodach stojących, 5 w potokach górskich i 2 w zarastających zbiornikach wodnych na bagnach i mokradłach. Do tych ostatnich należy rzadka muławka bałkańska, występująca m.in. na Wyspie Żytniej na Dunaju.

Fauna płazów liczy 18 gatunków. Gady reprezentuje 12 gatunków, wśród nich żółw błotny, największy wąż środkowoeuropejski – wąż Eskulapa, jaszczurka zielona i okularowiec panoński (typowy przedstawiciel fauny bałkańskiej).

Awifauna Słowacji obejmuje 315 gatunków, z czego 204 gatunki gniazdujące. Spośród nich 127 gatunków związanych jest z biotopami wodnymi, a 124 gatunki z lasami. Wśród gatunków zamieszkujących stepy i rozległe nizinne pastwiska jest jeden z największych i najbardziej zagrożonych ptaków Europy – drop wielki (ok. 300 osobników), gniazdujący m.in. na Wyspie Żytniej.

W stanie dzikim żyje na Słowacji 78 gatunków ssaków, z czego najwięcej (41) – w lasach. Są wśród nich wszystkie największe drapieżniki Środkowej Europy: niedźwiedź brunatny, wilk szary, ryś euroazjatycki, żbik europejski, wydra europejska. Szczególnej ochronie podlegają dwa gatunki wysokogórskie: kozica północna i świstak tatrzański oraz 22 gatunki nietoperzy, a także niektóre inne rzadkie gatunki, jak endemiczna darniówka tatrzańska czy smużka leśna^[13].

Spośród bezkręgowców należy wymienić ponad 3500 gatunków motyli, z czego znaczna część związana jest z występującymi głównie na południu kraju ciepłolubnymi zespołami roślinnymi.

Hydrologia |

 Osobny artykuł: Rzeki Słowacji.

Słowacja ma gęstą sieć rzeczną, której 96% należy do zlewni Dunaju (zlewisko Morza Czarnego), a pozostałe 4% – do zlewni Wisły (zlewisko Morza Bałtyckiego). Największe rzeki Słowacji (według przepływu) to: Dunaj, Wag (Váh), Hron, Morawa (Morava), Bodrog, Latorica, Laborec, a najdłuższe – Wag (Váh; 403 km), Hron (284 km), Ipola (Ipeľ; 232 km), Nitra (197 km), Hornad (Hornád; 193 km), Dunaj (172 km).

Największym i zarazem najgłębszym jeziorem jest Wielki Hińczowy Staw (Veľké Hincovo pleso).

Ochrona przyrody |

Aktualnie na terenie Słowacji funkcjonują następujące kategorie chronionych obszarów i obiektów przyrodniczych:

Parki narodowe (słow. Národný park; NP) |

 Osobny artykuł: Parki narodowe na Słowacji.

Według stanu z 2012 r. na Słowacji istniało 9 parków narodowych:

• 
  Tatrzański Park Narodowy (TANAP, Tatranský národný park)


• 
  Pieniński Park Narodowy (PIENAP, Pieninský národný park)


• 
  Park Narodowy „Niżne Tatry” (NAPANT, Národný park Nízke Tatry)


• 
  Park Narodowy „Mała Fatra” (Národný park Malá Fatra)


• 
  Park Narodowy „Wielka Fatra” (Národný park Veľká Fatra)


• 
  Park Narodowy „Słowacki Raj” (Národný park Slovenský raj)


• 
  Park Narodowy „Połoniny” (Národný park Poloniny)


• 
  Park Narodowy Płaskowyż Murański (Národný park Muránska planina)


• 
  Park Narodowy „Kras Słowacki” (Národný park Slovenský kras)

Obszary chronionego krajobrazu (słow. Chránená krajinná oblasť; CHKO) |

Są to wielkopowierzchniowe (co najmniej 1000 ha, zwykle znacznie więcej) formy ochrony terenu (nie tylko samej przyrody!) z rozrzuconymi ekosystemami, istotnymi dla zachowania różnorodności biologicznej i stabilności ekologicznej, o charakterystycznym krajobrazie i/lub specyficznymi formami historycznego osadnictwa i działalności ludzkiej. Według stanu z 2012 r. na terenie Słowacji istniało 14 takich obszarów:

• Chránená krajinná oblasť Biele Karpaty


• Chránená krajinná oblasť Cerová vrchovina


• Chránená krajinná oblasť Dunajské luhy


• Chránená krajinná oblasť Horná Orava


• Chránená krajinná oblasť Kysuce


• Chránená krajinná oblasť Latorica


• Chránená krajinná oblasť Malé Karpaty


• Chránená krajinná oblasť Poľana


• Chránená krajinná oblasť Ponitrie


• Chránená krajinná oblasť Strážovské vrchy


• Chránená krajinná oblasť Štiavnické vrchy


• Chránená krajinná oblasť Vihorlat


• Chránená krajinná oblasť Východné Karpaty


• Chránená krajinná oblasť Záhorie

Rezerwaty przyrody |

(słow. Prírodná rezervácia; PR)
Aktualnie (lipiec 2015) na terenie Słowacji istnieje 608 rezerwatów przyrody, z których 231 posiada status Narodowego Rezerwatu Przyrody (słow. Národná Prírodná rezervácia; NPR).

Pomniki przyrody |

(słow. Prírodná pamiatka; PP)

Areały chronione |

(słow. Chránený areál; CHA)

Historia |

 Osobny artykuł: Historia Słowacji.

Słowacja w prehistorii |

Tereny zachodniej i południowej Słowacji od epoki żelaza zamieszkiwali Celtowie. Do dużego znaczenia doszło plemię Bojów. Budowało ono rozległe grody oppida, np. w miejscu dzisiejszej Bratysławy. Osady te stały się ośrodkami rozwiniętej gospodarki, m.in. wytwarzano w nich monety wzorowane na greckich heksadrachmach.

Wschodnia część kraju kontrolowana była przez Daków, a znajdowała się w orbicie wpływów kulturowych zarówno celtyckich jak i dackich; Dakowie bowiem osiedlali się pomiędzy Celtami w dorzeczach Bodrogu i Hronu. W późniejszym czasie ziemiami słowackimi zawładnęły plemiona germańskie, wciąż jednakże istniały skupiska celtyckiej ludności na wschodnich peryferiach terytorium. Ówcześnie Germanami z tych ziem byli głównie Markomanowie (na zachodzie) i Kwadowie (południowo środkowa część kraju.)

Słowacja w okresie Cesarstwa Rzymskiego |

W latach 20–50 n.e. Kwadowie założyli królestwo, któremu przewodził Vannius – dawny najemnik rzymski. Było ono zależne od iliryjskiego Królestwa Pannoni.

W późniejszych latach rozwój Germanów spowodował wojny markomańskie, podczas których Rzymianie zapuszczali się na ziemie słowackie. W czasie jednej z takich wypraw (ok. 179 r.) legiony rzymskie doszły aż do okolic dzisiejszego Trenczyna, pozostawiając na skale, na której dziś wznosi się trenczyński zamek, wykutą inskrypcję okolicznościową.

V wiek to okres tzw. wędrówek ludów, głównie germańskich, a spowodowanych najściem Hunów na wybrzeże Morza Czarnego. Podówczas okolice Bratysławy i Dunaju zostały zasiedlone przez Herulów.

Ziemiami słowackimi władały królestwa Germanów aż do II połowy VI wieku

. Wtedy to obszary najbardziej zasiedlone wyludniły się na skutek wojny Gepidów, których ośrodkiem były ziemie na zach. od łuku Karpat, z Longobardami, których ośrodkiem była wtedy Pannonia.

Średniowiecze |

Zamek Spiski

W VIII wieku na terenach dzisiejszej Słowacji powstało Księstwo Nitrzańskie. W 833 roku zostało podbite przez Mojmira I i odtąd aż do 906 roku obszar ten wraz z Czechami i Morawami tworzył państwo wielkomorawskie. W państwie tym działali m.in. św. Cyryl i Metody. Był to, oprócz XX wieku, jedyny okres w historii kraju, gdy był on związany administracyjnie z Czechami. W latach 1003–1018 i chwilowo w 1031 roku, tereny Słowacji należały do Polski, po czym około 1031 roku zostały podbite przez Królestwo św. Stefana^[14][a]. Od tego czasu stanowiły integralną część Węgier, tworząc jego północne komitaty (tzw. Górne Węgry, węg. Felvidék). Północ kraju zamieszkana była przez ludność pochodzenia słowiańskiego, południe zaś stanowiło obszar intensywnej kolonizacji szlachty węgierskiej^[14]. Na przełomie XIII/XIV wieku, w okresie osłabienia władzy królewskiej, Słowacją rządzili suwerenni magnaci – zachodnią Słowacją rządził Mateusz Czak, który władał 14 węgierskimi powiatami, wschodnią Słowacją rządził magnat Amadej Aba, a środkową István Ákos. Ich władzę ograniczył po długich walkach król Karol Robert. Wielkorządcą Górnych Węgier, był w okresie późnego średniowiecza magnat polskiego pochodzenia, Ścibor ze Ściborzyc, w którego posiadaniu była połowa zachodniej Słowacji.

Słowacja w rękach Habsburgów |

Turecka forteca Nowe Zamki, 1685

W 1526 roku, wraz z przejściem Węgier pod władanie dynastii Habsburgów Słowacja stała się częścią monarchii habsburskiej^[14]. Status Słowacji w obrębie monarchii habsburskiej pozostawał niezmieniony nawet po reformie konstytucyjnej z 1867 roku, kiedy nadal stanowiła część Węgier i nie posiadała autonomii. Idée fixe ówczesnych panslawistów słowackich i czeskich było utworzenie w ramach państwa Habsburgów federacji ludów słowiańskich obejmującej Czechów, Słowaków, Rusinów oraz Słoweńców, mającej być przeciwwagą dla wpływów niemiecko-węgierskich w CK Monarchii (choć wielu Słowaków uważało się za „słowiański szczep węgierski” i ich celem było jedynie uzyskanie szerszej autonomii w węgierskiej części Austro-Węgier).

 Osobny artykuł: Czechosłowakizm.

Pomysły te nie zostały jednak zrealizowane z powodu niechęci Węgrów do dzielenia się władzą aż do czasu rozkładu wspólnego państwa w 1918 roku.

Czechosłowacja |

 Zobacz więcej w artykule Czechosłowacja, w sekcji Historia.

Słowacja połączyła się wówczas – niezupełnie dobrowolnie i świadomie – z Czechami tworząc Czechosłowację. Do terytoriów zamieszkanych przez większość słowacką włączono też sporo terenów, gdzie Węgrzy byli większością lub jedyną narodowością – praktycznie cały południowy pas państwa był etnicznie węgierski, również stolica – Bratysława – zamieszkana była przez wielonarodowościową społeczność, wśród której Słowacy stanowili mniejszość. Było to złamanie zasady samostanowienia narodów głoszonej na konferencji w Wersalu – realnym powodem był fakt, że etnicznie słowackie ziemie były w większości mało urodzajne i górzyste, natomiast pas naddunajski obfitował w urodzajne gleby. Węgrzy nigdy się nie pogodzili z utratą ziem zamieszkanych przez rodaków, co było przyczyną napiętych stosunków czechosłowacko-węgierskich w okresie międzywojennym^[14]. W 1919 roku na Słowacji powstała istniejąca jedynie kilka tygodni Słowacka Republika Rad.

Pierwsza Republika Słowacka |

 Osobny artykuł: Pierwsza Republika Słowacka.

Pierwsza Republika Słowacka

Po układzie monachijskim z jesieni 1938 uzyskała szeroką autonomię w ramach Czechosłowacji (własny rząd cieszący się szerokimi kompetencjami)^[14]. W latach 1939–1945 formalnie pozostawała niepodległym państwem (Pierwsza Republika Słowacka na czele z księdzem Jozefem Tiso i Vojtechem Tuką), w rzeczywistości uzależniona była jednak od III Rzeszy. Musiała się jednak zrzec na korzyść Węgier swych terytoriów na południu – z Koszycami włącznie (były to ziemie zamieszkane w większości przez Węgrów oraz Rusinów – Ruś Zakarpacka).

 Osobny artykuł: Atak słowacki na Polskę.

Słowacja wzięła udział w ataku na Polskę w 1939 roku jako sojusznik III Rzeszy^[14]. 1 września 1939 roku premier ksiądz Josef Tiso wydał swoim oddziałom rozkaz zaatakowania Polski bez uprzedniego wypowiedzenia jej wojny, co motywował rzekomym zagrożeniem Słowacji przez armię polską. Armia słowacka pod dowództwem Ferdinanda Čatloša^[15] zaatakowała Polskę o godzinie 5.00 siłą trzech dywizji w kierunkach: podhalańskim, nowosądeckim i bieszczadzkim^[16]. Po upadku Polski w nagrodę Słowacja uzyskała kilkanaście wsi na Spiszu i na Orawie. Wojsko słowackie brało udział również w wojnie niemiecko-sowieckiej 1941-45. 29 sierpnia 1944 wybuchło słowackie powstanie narodowe, które trwało kilka miesięcy. Po jego stłumieniu przez wojska niemieckie z końcem października dowództwo powstania przeniosło się w Niżne Tatry, gdzie na początku listopada 1944 r., w zamknięciu Doliny Łomnistej, utworzono siedzibę Sztabu Głównego wojsk powstańczych. Również większość jednostek powstańczych wycofała się w góry, a dalsze walki partyzanckie trwały do końca wojny.

W międzyczasie u północno-wschodnich granic Słowacji rozpoczęła się jedna z największych operacji II wojny światowej na froncie wschodnim, tzw. operacja dukielsko-preszowska. Brała w niej udział 1 Brygada Czechosłowacka. W dniu 6 października żołnierze 2 batalionu tej brygady w rejonie Barwinka przekroczyli przedwojenną granicę polsko-czechosłowacką i wyzwolili pierwszą słowacką miejscowość – Vyšný Komárnik. Walki, które w pierwotnym zamyśle miały doprowadzić do połączenia się wojsk radzieckich i czechosłowackich z oddziałami powstańczymi, trwały do końca listopada i kosztowały sam tylko I Czechosłowacki Korpus Armijny 6,5 tys. zabitych i rannych.

Drugą największą operacją na terenie Słowacji podczas II wojny światowej były walki o przełamanie frontu między Tatrami a Niżnymi Tatrami oraz wyzwolenie Liptowskiego Mikułasza, jakie toczyły się od 2 lutego do 4 kwietnia 1945 r.

Słowacja powojenna |

W 1945 tereny Słowacji wróciły do federacji z Czechami na tych samych zasadach co przed 1938^[14]. W 1968 w wyniku reform „praskiej wiosny” rozszerzono autonomię Słowacji (duży wpływ na to miał przywódca państwa Alexander Dubček, sam z pochodzenia Słowak). Pokojowy podział Czechosłowacji na dwa suwerenne państwa nastąpił 1 stycznia 1993.

Ustrój polityczny i dzieje najnowsze |

 Osobny artykuł: Ustrój polityczny Słowacji.

Słowacja jest republiką demokratyczną o systemie rządów parlamentarno-gabinetowych. Na czele państwa stoi prezydent, wybierany w wyborach powszechnych (od 1999) na kadencję pięcioletnią. Ratyfikuje on umowy międzynarodowe, wysyła i przyjmuje ambasadorów, jest zwierzchnikiem sił zbrojnych. Jego kompetencje w polityce wewnętrznej są ograniczone: nominowanie premiera i rządu, oraz inicjatywy ustawodawczej, możliwość rozwiązania parlamentu przed terminem w określonych konstytucyjnie sytuacjach. Prezydent nie posiada prawa weta. Prezydent dzieli się władzą wykonawczą z premierem, który stoi na czele gabinetu posiadającego poparcie większości jednoizbowego parlamentu – 150-osobowej Rady Narodowej Republiki Słowackiej. Zarówno rząd, jak i prezydent w drodze specjalnej procedury referendalnej mogą zostać odwołani przez społeczeństwo, co jak na Europę Środkową jest rozwiązaniem nader oryginalnym.

Podstawy prawne funkcjonowania systemu partyjnego Słowacji |

Podstawy prawne tworzenia i działalności partii politycznych zawarte są w art. 29 Konstytucji Republiki Słowackiej, w ustawie o zrzeszaniu się w partiach i ruchach politycznych, a także w wybranych postanowieniach ustawy o wyborach do Słowackiej Rady Narodowej. Finansowanie partii uregulowane jest w ustawie o ograniczeniu wydatków partii i ruchów politycznych na propagandę przed wyborami do Rady Narodowej. Partie i ruchy polityczne na Słowacji są jedynymi podmiotami politycznymi, które umożliwiają obywatelom tego państwa zdobycie mandatów parlamentarnych.

1998-2002 |

Na czele rządu Słowacji stał od 1998 Mikuláš Dzurinda – chrześcijański demokrata. W latach 1998–2002 przewodniczył szerokiej antymecziarowskiej koalicji socjalistów, chadeków i mniejszości węgierskiej. Głównym celem ówczesnego rządu było poprawienie fatalnego wizerunku Słowacji po kilkuletnich rządach Vladimíra Mečiara oraz integracja z UE i NATO.
Funkcję prezydenta pełnił w latach 1999–2004 Rudolf Schuster, w kwietniu 2004 Słowacy zdecydowali się powierzyć ten urząd Ivanowi Gašparovičowi, byłemu współpracownikowi (do 2000) Vladimíra Mečiara, przewodniczącemu Rady Narodowej w latach (1992-1998).

2002-2006 |

W 2002 Mikuláš Dzurinda stanął na czele bardziej jednorodnej ideowo koalicji centroprawicowej (centroprawicowa Słowacka Unia Chrześcijańska i Demokratyczna (SDKÚ), chadecki Ruch Chrześcijańsko-Demokratyczny (KDH), Partia Węgierskiej Koalicji (SMK) i (do 2005) liberalny Sojusz Nowego Obywatela (ANO)). Opozycję stanowiły populistyczno-lewicowy Kierunek – Socjalna Demokracja (Kierunek) z byłym działaczem komunistycznym Robertem Fico na czele, Ruch na rzecz Demokratycznej Słowacji (HZDS) Vladimíra Mečiara, Słowacka Partia Narodowa (SNS) kierowana przez Jána Slotę oraz Słowacka Partia Komunistyczna (KSS).

Za drugiej jego kadencji udało się, pomimo obstrukcyjnych działań podejmowanych przez prezydenta Rudolfa Schustera m.in.: wejść do NATO i UE oraz przeprowadzić śmiałe reformy gospodarcze (m.in. podatek liniowy CIT, PIT i VAT na poziomie 19%, niskie koszty zatrudnienia pracowników, ograniczenie wydatków socjalnych, prywatyzacja większości państwowych przedsiębiorstw, komercjalizacja służby zdrowia i państwowego szkolnictwa). Rząd Mikuláša Dzurindy był pierwszym rządem w Europie Środkowej, który wybrano na ponowną kadencję.

2006-2010 |

Robert Fico

W latach 2006–2010 funkcję premiera pełnił Robert Fico, popierany przez lewicowo-nacjonalistyczną koalicję Partii Ludowej – Ruchu dla Demokratycznej Słowacji, Słowacką Partię Narodową oraz zwycięski Kierunek – Socjalna Demokracja, którego jest przewodniczącym.

W 2009 Słowacja przystąpiła do strefy euro^[17].

Pomimo zwycięstwa Smeru w wyborach parlamentarnych w 2010, Fico nie zdołał utworzyć kolejnego rządu.

2010-2012 |

W lipcu 2010 władzę w kraju przejęła koalicja czterech partii prawicowych, a stanowisko premiera zajęła Iveta Radičová. Rząd Radičovej nie dotrwał do końca kadencji parlamentu. W styczniu 2011 zmieniono podstawową stawkę VAT na 20%^[18]. W październiku 2011 przegrał głosowanie nad wotum zaufania połączone z głosowaniem nad akceptacją programu Europejskiego Funduszu Stabilizacji Finansowej. W konsekwencji, w marcu 2012 odbyły się wcześniejsze wybory parlamentarne, w których większość mandatów uzyskał SMER^[19]. 4 kwietnia 2012 na czele nowego rządu stanął ponownie Robert Fico.

Zobacz też (ustrój polityczny) |

• partie polityczne Słowacji


• wybory prezydenckie na Słowacji w 2009 roku


• wybory parlamentarne na Słowacji w 2010 roku

Prawa człowieka |

 Osobny artykuł: Prawa człowieka na Słowacji.

Departament Stanu USA w 2010 roku donosił:

Rząd na ogół respektuje prawa swoich obywateli, jednak pojawiły się problemy w niektórych obszarach. Znaczące problemy praw człowieka zawierały nadal doniesienia o złym traktowaniu przez policję Romów i długotrwałe przetrzymywanie w areszcie; ograniczaniu wolności religii, obawach o uczciwość sądownictwa, korupcji w krajowym rządzie, samorządzie terytorialnym i publicznej służbie zdrowia, przemocy wobec kobiet i dzieci; handlu kobietami i dziećmi; społecznej dyskryminacji i przemocy wobec Romów i innych mniejszości^[20].

Prawa człowieka są zagwarantowane w Konstytucji Słowacji z 1992 roku i przez wiele międzynarodowych przepisów podpisana przez Czechosłowację i Słowację w latach 1948 i 2006 r.^[21]

Podział administracyjny |

 Osobny artykuł: podział administracyjny Słowacji.

Słowacja jest państwem unitarnym. Dzieli się na 8 krajów i 79 powiatów. Kraje dzielą się na powiaty (okresy), a te na gminy (obce) miejskie lub wiejskie. Jednostki administracyjne szczebla krajowego i gminnego są również jednostkami samorządu terytorialnego.

Lp.	Nazwa polska	Nazwa słowacka	Stolica	Powierzchnia (w tys. km²)	Ludność (2001 rok)[22]	Ludność (2011 rok)[22]
1	Kraj bratysławski	Bratislavský kraj	Bratysława	2,03	599 012	602 436
2	Kraj trnawski	Trnavský kraj	Trnawa	4,15	551 003	554 741
3	Kraj trenczyński	Trenčiansky kraj	Trenczyn	4,5	605 582	594 328
4	Kraj nitrzański	Nitriansky kraj	Nitra	6,34	713 422	689 867
5	Kraj żyliński	Žilinský kraj	Żylina	6,79	692 332	688 851
6	Kraj bańskobystrzycki	Banskobystrický kraj	Bańska Bystrzyca	9,46	662 121	660 563
7	Kraj preszowski	Prešovský kraj	Preszów	8,99	789 968	814 527
8	Kraj koszycki	Košický kraj	Koszyce	6,75	766 012	791 723
Mapa podziału administracyjnego

Siły zbrojne |

 Osobny artykuł: Słowackie Siły Zbrojne.

Słowacja, z racji braku dostępu do morza, dysponuje dwoma rodzajami sił zbrojnych: wojskami lądowymi oraz siłami powietrznymi^[23]. Uzbrojenie sił lądowych Słowacji składało się w 2014 roku z: 30 czołgów, 530 opancerzonych pojazdów bojowych, 16 dział samobieżnych, 26 zestawów artylerii holowanej oraz 26 wieloprowadnicowych wyrzutni rakietowych^[23]. Słowackie siły powietrzne z kolei posiadały w 2014 roku uzbrojenie w postaci m.in. 12 myśliwców, 27 samolotów transportowych, 9 samolotów szkolno-bojowych oraz 17 śmigłowców^[23].

Wojska słowackie w 2014 roku liczyły 13,5 tys. żołnierzy zawodowych (brak rezerwistów). Według rankingu Global Firepower (2014) słowackie siły zbrojne stanowią 71. siłę militarną na świecie, z rocznym budżetem na cele obronne w wysokości 1 mld dolarów (USD)^[23].

 Z tym tematem związana jest kategoria: Wojsko słowackie.

Gospodarka |

 Osobny artykuł: Gospodarka Słowacji.

Centrum finansowe Słowacji

W 2015 r. Słowacja była 19. gospodarką Unii Europejskiej pod względem wielkości PKB w parytecie siły nabywczej i 71. gospodarką świata, a pod względem wielkości PKB nominalnego - 19. gospodarką UE i 63. gospodarką świata.
W 2015 r. PKB per capita w parytecie siły nabywczej Słowacji wyniósł 22 000 PPS (76,7% średniej UE), a PKB per capita nominalny - 14 398 euro (50,1% średniej UE).

Turystyka |

W 2013 roku kraj ten odwiedziło 1,653 mln. turystów (8,2% więcej niż w roku poprzednim), generując dla niego przychody na poziomie 2,556 mld dolarów^[24].

Bratysława

Koszyce

Poprad

Sliač

Trenczyn

Żylina

Porty lotnicze na Słowacji

Demografia |

Zmiana liczby ludności Słowacji w latach 1993–2010 (w milionach)

• Liczba mieszkańców: 5 397 036 (2011)^[25]
  


• Średnia gęstość zaludnienia: 110 os./km²


• Przyrost naturalny: 0,15% (2005)


• Skład etniczny:
  
  
  
  • 
    Słowacy: 80,7%
  
  
  • 
    Węgrzy: 8,5%
  
  
  • 
    Romowie: 2,0%
  
  
  • 
    Czesi: 0,6%
  
  
  • Pozostali (Ukraińcy, Rusini, Niemcy, Polacy, Żydzi, Morawianie): 8,2%
  
  
  
  


• Średnia długość życia:
  
  
  
  • mężczyźni: 71 lat (2005)
  
  
  • kobiety: 79 lat (2005)
  
  
  
  

Religia |

 Osobny artykuł: Religia na Słowacji.

Podział wyznaniowy na Słowacji w 2011 roku:

• 
  Kościół katolicki: 62% (3 347 277 wiernych)


• 
  Kościół greckokatolicki: 3,8% (206 871)


• 
  Kościół Ewangelicki Konfesji Augsburskiej: 5,9% (316 250)


• 
  Kościół Reformowany: 1,8% (98 797)


• 
  Kościół Prawosławny: 0,9% (49 133)


• 
  Świadkowie Jehowy: 0,3% (17 222)


• mniejsze kościoły protestanckie i inni: 1,3%


• Bezwyznaniowi: 13,4% (725 362)


• Niesprecyzowani: 10,6% (571 437)

Największe miasta |

Lp.	Miasto	Ludność (31.12.2014)	Kraj	Bratysława Koszyce Nitra Bańska Bystrzyca
1	Bratysława[28]	419 678	kraj bratysławski
2	Koszyce	239 464	kraj koszycki
3	Preszów	90 187	kraj preszowski
4	Żylina	81 155	kraj żyliński
5	Bańska Bystrzyca	79 027	kraj bańskobystrzycki
6	Nitra	78 033	kraj nitrzański
7	Trnawa	65 713	kraj trnawski
8	Martin	56 053	kraj żyliński
9	Trenczyn	55 857	kraj trenczyński
10	Poprad	52 316	kraj preszowski
11	Prievidza	47 574	kraj trenczyński
12	Zwoleń	43 047	kraj bańskobystrzycki

Kultura |

Zamek w Bojnicach (2016)

Rynek w Bardejowie

Obiekty wpisane na listę światowego dziedzictwa kulturalnego UNESCO:

• 
  Bańska Szczawnica – średniowieczne miasto górnicze
  


• 
  Vlkolínec – skansen architektury ludowej


• 
  Zamek Spiski i okoliczne zabytki


• 
  Bardejów – średniowieczne miasto obronne we wschodniej Słowacji, dobrze zachowany zespół miejski z dzielnicą żydowską (synagoga z XVIII wieku)


• Drewniane kościoły w słowackich Karpatach

Obiekty wpisane na listę światowego dziedzictwa przyrody UNESCO:

• jaskinie w Krasie Słowackim


• 
  Dobszyńska Jaskinia Lodowa w Słowackim Raju
  


• puszcze w Górach Bukowskich


• puszcze w Górach Wihorlackich

Obiekty wpisane na listę dzieł dziedzictwa ustnego i niematerialnego UNESCO:

• 
  fujara – najbardziej typowy słowacki instrument muzyczny

Zobacz też |

Słowacja w przewodniku turystycznym Wikipodróże

Informacje w projektach siostrzanych

Multimedia w Wikimedia Commons

Cytaty w Wikicytatach

Wiadomości w Wikinews

Definicje słownikowe w Wikisłowniku

• miasta Słowacji


• uczelnie na Słowacji


• obywatelstwo słowackie


• mniejszość węgierska na Słowacji

Uwagi |

Przypisy |

Bibliografia |

• Antoni Wrzosek: Czechosłowacja. W: Antoni Wrzosek (red.): Geografia Powszechna. T. III: Europa (bez ZSSR). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1965.


• Henryk Batowski: Rozpad Austro-Węgier 1914-1918. Sprawy narodowościowe i działania dyplomatyczne. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1982, wydanie II poprawione i uzupełnione. ISBN 83-08-00581-0.


• Michał Parczewski, Sylwester Czopek (red.): Początki sąsiedztwa. Pogranicze etniczne polsko-rusko-słowackie w średniowieczu. Rzeszów: Muzeum Okręgowe w Rzeszowie, Instytut Archeologii UJ w Krakowie,, 1996, seria: Materiały z konferencji – Rzeszów 9-11 V 1995. ISBN 83-905798-1-2.


• Michał Jagiełło: Słowacy w polskich oczach. Obraz Słowaków w piśmiennictwie polskim. T. I, II. Warszawa: Biblioteka Narodowa, Podhalańska Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Targu, 2005. ISBN 83-7009-451-1.


• Leszek Engelking: Słowacja. W: J. Tyszkiewicz: Słownik Historyczny Europy Środkowo-Wschodniej. T. I: Państwa Grupy Wyszehradzkiej. Warszawa: Stowarzyszenie Wschód-Zachód, 2006.


• Jerzy Skowronek, Mieczysław Tanty, Tadeusz Wasilewski: Słowianie południowi i zachodni VI-XX wiek. Książka i Wiedza, Warszawa, seria: 2005. ISBN 83-05-13401-6.


• Jerzy Tomaszewski: Czechy i Słowacja. Warszawa: Trio, 2006. ISBN 83-7436-040-1.


• Wiesława Rusin, Barbara Zygmańska: Słowacja. Przewodnik Pascala. Bielsko-Biała: Pascal, 2006. ISBN 83-7304-679-8.

Linki zewnętrzne |

• Oficjalna strona internetowa Narodowego Centrum Turystyki Słowacji

p • d • e Państwa Europy Państwa Albania • Andora • Austria • Belgia • Białoruś • Bośnia i Hercegowina • Bułgaria • Chorwacja • Czarnogóra • Czechy • Dania • Estonia • Finlandia • Francja • Grecja • Hiszpania • Holandia • Irlandia • Islandia • Kazachstan • Liechtenstein • Litwa • Luksemburg • Łotwa • Macedonia[1] • Malta • Mołdawia • Monako • Niemcy • Norwegia • Polska • Portugalia • Rosja • Rumunia • San Marino • Serbia • Słowacja • Słowenia • Szwajcaria • Szwecja • Turcja • Ukraina • Watykan • Węgry • Wielka Brytania • Włochy Terytoria zależne Gibraltar (Wielka Brytania) • Guernsey (Wielka Brytania) • Jan Mayen (Norwegia) • Jersey (Wielka Brytania) • Svalbard (Norwegia) • Wyspa Man (Wielka Brytania) • Wyspy Owcze (Dania) Podmioty o ograniczonym uznaniu międzynarodowym Naddniestrze[2] • Kosowo[3] ↑ Państwo o nazwie będącej przedmiotem sporu (patrz: spór o użycie nazwy Macedonia). ↑ Naddniestrzańska Republika Mołdawska nie jest uznawana przez żadne w pełni suwerenne państwo. ↑ Republika Kosowa jednostronnie ogłosiła niepodległość, która jest uznawana przez 112 ze 193 państw członkowskich ONZ. Obecnie działa tam specjalna misja Unii Europejskiej – EULEX.

Członkostwo w organizacjach międzynarodowych p • d • e Unia Europejska Państwa członkowskie Austria • Belgia • Bułgaria • Chorwacja • Cypr • Czechy • Dania • Estonia • Finlandia • Francja • Grecja • Hiszpania • Holandia • Irlandia • Litwa • Luksemburg • Łotwa • Malta • Niemcy • Polska • Portugalia • Rumunia • Słowacja • Słowenia • Szwecja • Węgry • Wielka Brytania • Włochy Terytoria specjalne wchodzące w skład Unii na podst. art. 349 TFUE Azory (port.) • Gujana Francuska (fr.) • Gwadelupa (fr.) • Madera (port.) • Majotta (fr.) • Martynika (fr.) • Reunion (fr.) • Saint-Martin * (fr.) • Wyspy Kanaryjskie (hiszp.) Oficjalni kandydaci Albania • Czarnogóra • Islandia • Macedonia • Serbia • Turcja Potencjalni i stowarzyszeni kandydaci Bośnia i Hercegowina • Gruzja • Kosowo • Mołdawia • Ukraina Terytoria, które wchodziły w skład EWG/UE Algieria (1958-1962 jako de iure część Francji) • Grenlandia (1973-1985) • Saint-Pierre i Miquelon (1976-1985 jako departament zamorski Francji) • Saint-Barthélemy ** (1.12.2009-31.12.2011) * do 22 lutego 2007 wchodził w skład UE jako integralna część Gwadelupy, ponownie jako część Unii od 1 grudnia 2009 ** do 22 lutego 2007 wchodził w skład UE jako integralna część Gwadelupy Portal:Unia Europejska • Wikiprojekt:Unia Europejska p • d • e Strefa euro Członkowie UGiW i UE Austria • Belgia • Cypr • Estonia • Finlandia • Francja • Grecja • Hiszpania • Holandia • Irlandia • Litwa • Luksemburg • Łotwa • Malta • Niemcy • Portugalia • Słowacja • Słowenia • Włochy Członkowie UGiW spoza UE Andora • Monako • San Marino • Watykan Pozostałe państwa i terytoria spoza UE Czarnogóra • Kosowo p • d • e Organizacja Traktatu Północnoatlantyckiego Państwa członkowskie Albania • Belgia • Bułgaria • Czarnogóra • Chorwacja • Czechy • Dania • Estonia • Francja • Grecja • Hiszpania • Holandia • Islandia • Kanada • Litwa • Luksemburg • Łotwa • Niemcy • Norwegia • Polska • Portugalia • Rumunia • Słowacja • Słowenia • Stany Zjednoczone • Turcja • Węgry • Wielka Brytania • Włochy Kandydaci Bośnia i Hercegowina • Macedonia Potencjalni kandydaci Finlandia • Gruzja • Serbia • Szwecja • Ukraina Struktura Rada Północnoatlantycka • Grupa Planowania Nuklearnego • Sekretarz Generalny • Sekretariat Międzynarodowy • Zgromadzenie Parlamentarne • Komitet Wojskowy • Międzynarodowy Sztab Wojskowy p • d • e Rada Europy Państwa członkowskie Albania • Andora • Armenia • Austria • Azerbejdżan • Belgia • Bośnia i Hercegowina • Bułgaria • Chorwacja • Cypr • Czarnogóra • Czechy • Dania • Estonia • Finlandia • Francja • Grecja • Gruzja • Hiszpania • Holandia • Irlandia • Islandia • Liechtenstein • Litwa • Luksemburg • Łotwa • Macedonia • Malta • Mołdawia • Monako • Niemcy • Norwegia • Polska • Portugalia • Rosja • Rumunia • San Marino • Serbia • Słowacja • Słowenia • Szwajcaria • Szwecja • Turcja • Ukraina • Węgry • Wielka Brytania • Włochy Kandydaci Białoruś Obserwatorzy Izrael • Japonia • Kanada • Meksyk • Stany Zjednoczone • Stolica Apostolska p • d • e Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE) Albania • Andora • Armenia • Austria • Azerbejdżan • Białoruś • Belgia • Bośnia i Hercegowina • Bułgaria • Chorwacja • Cypr • Czechy • Czarnogóra • Dania • Estonia • Finlandia • Francja • Gruzja • Grecja • Holandia • Hiszpania • Irlandia • Islandia • Kanada • Kazachstan • Kirgistan • Liechtenstein • Litwa • Luksemburg • Łotwa • Macedonia • Malta • Mołdawia • Monako • Niemcy • Norwegia • Polska • Portugalia • Rosja • Rumunia • San Marino • Serbia • Słowacja • Słowenia • Stany Zjednoczone • Szwajcaria • Szwecja • Tadżykistan • Turcja • Turkmenistan • Ukraina • Uzbekistan • Węgry • Wielka Brytania • Włochy p • d • e Grupa Wyszehradzka  Czechy •  Polska •  Słowacja •  Węgry p • d • e Inicjatywa Środkowoeuropejska  Albania •  Austria •  Białoruś •  Bośnia i Hercegowina •  Bułgaria •  Czarnogóra •  Chorwacja •  Czechy •  Macedonia •  Mołdawia •  Polska •  Rumunia •  Serbia •  Słowacja •  Słowenia •  Ukraina •  Węgry •  Włochy p • d • e Światowa Organizacja Handlu (WTO) Albania • Angola • Antigua i Barbuda • Arabia Saudyjska • Argentyna • Armenia • Australia • Bahrajn • Bangladesz • Barbados • Belize • Benin • Boliwia • Botswana • Brazylia • Brunei • Burkina Faso • Burundi • Chile • Chiny • Czad • Czarnogóra • Demokratyczna Republika Konga • Dominika • Dominikana • Dżibuti • Egipt • Ekwador • Eswatini • Fidżi • Filipiny • Gabon • Gambia • Ghana • Grenada • Gruzja • Gujana • Gwatemala • Gwinea • Gwinea Bissau • Haiti • Honduras • Hongkong • Indie • Indonezja • Islandia • Izrael • Jamajka • Japonia • Jordania • Kambodża • Kamerun • Kanada • Katar • Kazachstan • Kenia • Kirgistan • Kolumbia • Kongo • Korea Południowa • Kostaryka • Kuba • Kuwejt • Lesotho • Liechtenstein • Macedonia • Madagaskar • Makau • Malawi • Malediwy • Malezja • Mali • Maroko • Mauretania • Mauritius • Meksyk • Mjanma • Mołdawia • Mongolia • Mozambik • Namibia • Nepal • Niger • Nigeria • Nikaragua • Norwegia • Nowa Zelandia • Oman • Pakistan • Panama • Papua-Nowa Gwinea • Paragwaj • Peru • Południowa Afryka • Republika Środkowoafrykańska • Republika Zielonego Przylądka • Rwanda • Rosja • Saint Kitts i Nevis • Saint Lucia • Saint Vincent i Grenadyny • Salwador • Senegal • Sierra Leone • Singapur • Sri Lanka • Stany Zjednoczone • Surinam • Szwajcaria • Tanzania • Tajlandia • Tajwan • Togo • Tonga • Trynidad i Tobago • Tunezja • Turcja • Uganda • Ukraina • Urugwaj • Wenezuela • Wietnam • Wybrzeże Kości Słoniowej • Wyspy Salomona • Zambia • Zimbabwe • Zjednoczone Emiraty Arabskie • Unia Europejska, w tym poszczególne państwa członkowskie: Austria • Belgia • Bułgaria • Chorwacja • Cypr • Czechy • Dania • Estonia • Finlandia • Francja • Grecja • Hiszpania • Holandia • Irlandia • Litwa • Luksemburg • Łotwa • Malta • Niemcy • Polska • Portugalia • Rumunia • Słowacja • Słowenia • Szwecja • Węgry • Wielka Brytania • Włochy p • d • e Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) Państwa członkowskie Australia • Austria • Belgia • Chile • Czechy • Dania • Estonia • Finlandia • Francja • Grecja • Hiszpania • Holandia • Irlandia • Islandia • Izrael • Japonia • Kanada • Korea Południowa • Litwa • Luksemburg • Łotwa • Meksyk • Niemcy • Norwegia • Nowa Zelandia • Polska • Portugalia • Słowacja • Słowenia • Stany Zjednoczone • Szwajcaria • Szwecja • Turcja • Węgry • Wielka Brytania • Włochy • Unia Europejska (Komisja Europejska bierze udział w pracach OECD) Kandydaci Kolumbia • Kostaryka • Rosja Obserwatorzy Tajwan Współpracujący Brazylia • Chiny • Indie • Indonezja • Południowa Afryka Organizacje afiliowane Międzynarodowa Agencja Energetyczna • Agencja Energii Nuklearnej • Europejska Konferencja Ministrów Transportu • Klub Sahelu p • d • e Państwa Trójmorza  Austria •  Bułgaria •  Chorwacja •  Czechy •  Estonia •  Litwa •  Łotwa •  Polska •  Rumunia •  Słowacja •  Słowenia •  Węgry